İslam Dalp
“Dikkat metinleri” okumanın ayrı bir hazzı var. İlk seferinde gözün basit hareketiyle üzerinden aşılıp geçilen kelime ve cümlelerin yavaşça değişmeye, anlam genişlemesine uğramaya başladığı görünür bu metinler yardımıyla. Sanırım eleştirel basımlar ilk haleyi oluşturuyor dikkat metinleri için. Ardından bir dönem ve mekanı konu edinen kitapların, ona uygun görsel malzeme ile donatılarak yayına hazırlanması var – aklıma hemen Kırmızı Kedi’nin bastığı Frankfurt Seyahatnamesi
geliyor! Ve nihayet tematik toplam metinler.
Walter Benjamin’in fotoğraf üzerine kaleme aldığı kıyıda köşede kalmış atıf parçalarını da içeren bir dikkat metni okurken düşünüyorum bunları. En başa derli toplu bir giriş eklenerek tüm bu toplama nasıl bakılması gerektiği ile ilgili
genel bir kılavuz hazırlanmış. Sonra eklenen metinler dipnotlandırılmış, uygun fotoğraflar eklenmiş ve en önemlisi atıflar zinciri her bölüm sonuna eklenen sözlükçelerle belirgin kılınmış! Esther Leslie’nin bu çalışmasının Türkçede yayımlanmasını, Walter Benjamin’le ilk tanışmamızı sağlayan Son Bakışta Aşk derlemesinin yayımlanmasından etki olarak pek de farklı saymamalı.
Fotoğraf Üzerine Yazmak
Fotoğrafa dair ufuk açan “bakış eğitimi” metinlerinin yazarlarına baktığımızda -Barthes, Sontag ve John Berger bir çırpıda akla gelecektir- hemen hepsinin Walter Benjamin’in fotoğrafın erken dönemlerinde yazmaya başladığı denemelere ciddi atıflar yaptığı ve belki de onun bakış açısını sürdürdükleri görülecektir. Sanki Benjamin’in durgun suya attığı taş halkalar halinde yayılmakta ve yine merkeze işaret etmektedir. Bu anlamda Leslie’nin fotoğraf üzerine felsefik düşünmenin miladı sayabileceğimiz Benjamin’in metinlerini bir araya getirmesi, bugüne kadar bize ve başka yazarlara fotoğrafa nasıl yaklaşmamız gerektiğini öğreten bu metinleri bir başka gözle, nasıl tanımlamamız gerektiğini öğretiyor diyebiliriz.
Kurucu metinlere uzun aralıklardan sonra tekrar dönmek çoğu zaman alanı tazeler; toplamlarla ilk defa karşılaşan yeni okurlar metni alışılan yorumlama biçiminin dışında alımlar ve bu yeni okuma biçimlerine kapı aralar. Fotoğraf Yazıları, ister en başa yerleştirilmiş sunuşu göz önünde bulundurarak ister dipnotları ve sözlükçeleriyle yayına hazırlanma biçimi dolayısıyla, bugünkü okura kitapta yer alan makalelere ayrı ayrı yazıldıkları dönemin şartları ve tazeliğiyle bakma imkanını sunuyor. Leslie de böyle bir çalışmayı önümüze sunmakla Benjamin’i “klasik” bir yazar kategorisine yerleştirmiş oluyor: Öyledir. Bir metin halen önemli görünüyor ve okunması gerektiği ısrarla söyleniyorsa; onu bugünün okurlarına sunmak için metni yayına hazırlamak, okuru da ek bir giriş metniyle metne hazırlamak gerekir – Leslie’nin yaptığı gibi!
