Söyleşi: Naser Nasiri
Konuşan: Kübra Ramazan
Sizi kısaca tanıyarak sohbetimize başlayalım mı?
Mezun olduktan sonra resme olan ilgim nedeniyle üniversitede grafik bölümüne gittim. Aynı zamanda profesyonel olarak resim derslerine başladım. Sanata olan merakım nedeniyle üniversite dışında neredeyse tüm sanat dallarında on yıl süreyle mesleki eğitim aldım. Hat, boyama, grafik, sinema, şiir, edebiyat ve müzik.
Çocukken şiir ve edebiyatla çok ilgilendim. Bu yüzden öğrencilik yıllarımda şiir yazdım ve yayınladım. Daha sonra İran’da Kitap Ödülü’ne aday gösterilen ilk şiir kitabımı yayınladım.
Kitap tasarımları yapmaya nasıl karar verdiniz?
Kitap kapakları yapmak için her zaman sonsuz bir tutkum vardı. Her kitap kapak siparişi benim için hâlâ heyecan dolu. Resimsiz grafiklere pek inanmadım, bu yüzden illüstrasyon işimin ana parçası. Kitap kapağı tasarımının ticari veya endüstriyel olan diğer grafik işlerine kıyasla daha sanatsal bir süreç olduğunu düşünüyorum. Aslında kitap kapağı tasarımcısı bir yazar gibidir, tasarımında her zaman bir hikaye, anlatı ve benzeri yaratımlarla karşı karşıya kalır. Dolayısıyla etkinliği yüzeysel olamaz.
Genel olarak kapak yapmayı çok seviyorum ve saygın İranlı yayıncılar için kitap kapakları üretmenin yanı sıra yirmi yıldan fazla bir süredir İran üniversitelerinde bu konu üzerine ders veriyorum.
Kapak tasarımının kitabın bütünlüğü açısından önemi nedir sizce? Kapak kitabı nasıl etkiler?
Kitap, anlam içeren herhangi bir içerikle yorumlanabilir, yani kitabın içeriği her okuyucunun zihniyetine, yüklediği anlama ve algısına göre değişir. Bu, yazmanın özelliğidir. Tasarımcının çabası her zaman metni desteklemek ya da metnin karanlığına ışık tutmak olmalıdır, ancak onu çok açık hale getirmemelidir. Burası çok önemli çünkü tasarımcı metni doğru şekilde görselleştiremiyorsa, değerini kendi anlayışına indirgiyor demektir. Bu nedenle kapak tasarımcısının bir kitabın karakterine ulaşması ve ilerlemesindeki rolü, yazarın kendisi ve çalışması kadar değerlidir.
Kitap kapağı, kitabın tüm görsel karakterini oluşturuyor. Doğu kültüründe, bizim için bir kitabın kapağının Batıdaki muadillerinden daha derin bir anlamı var. Batıda, kitabın kapağına bir tür ambalaj, yani bir ürün paketi gibi bakıyorlar, ancak Doğuda kitabın kapağı aslında metni koruyor ve destekliyor. Yani kitap kapağının tasarımı kültürün inşası ve gelişimi üzerinde doğrudan ve çok önemli bir etkiye sahip. Bu yüzden kitap kapağı tasarlamayı çok seviyorum, mesele sadece bir ürün tasarlama meselesi değil; kitap kapağını tasarlarken bir kültürün altyapısıyla uğraşıyoruz.
Tasarladığınız her kitabı okuyor musunuz?
Evet, tasarladığım tüm kitapları okudum. Genel olarak, tasarımcının hakkında hiçbir şey bilmediği ya da sadece dinlediği bir kitaba kapak yapmak istediğini hayal edemiyorum. Bana kalırsa tasarımcı ancak metni okuduğunda dilin biçimine, detaylara, yazarın tekniğine, anlatının çizgisine ve alaka düzeyine aşina olur. Böylece tasarım ile daha iyi bir zihni alaka kurabilir. Bir şeyi tamamen bilmeden tasarlamak mümkün değil.
Tasarlayacağınız işleri neye göre seçiyorsunuz? Tasarlarken zorlandığınız bir kitap oldu mu?
İran’da 22 yılı aşkın süredir kitap, kültür, edebiyat, sinema ve müzikle uğraşıyorum ve bu sayede hemen herkes beni tanıyor. Ne tür işler yaptığımı ve ne tür metinleri kabul etmediğimi de biliyor tabii. Çoğunlukla roman, şiir ve felsefeyi seçiyorum. Mesela bir çizgi roman siparişini asla kabul etmeyeceğim çünkü tasarımdaki ruh halim; şiirsel ve ciddi. Hicivci olamam. Buna rağmen bazen çocuk kitabı, çizgi roman ya da film için tasarım yapmak zorunda kalabiliyorum.
İran’dan ve yurt dışından ilgiyle takip ettiğiniz tasarımcılar varsa isimlerini bizimle paylaşır mısınız?
Evet, İran’da dünyada öne çıkan ve dünyadaki grafik tasarımın temellerinden olan büyük ustaların öğrencisi oldum: Profesör Ghobad Shiva, Profesör Morteza Momayez, Profesör Farshid Mesghali, Profesör Nureddin Zarrin Kelk… Türkiye’den söyleyecek olursam Mustafa Kara’nın çalışmalarını takip ediyorum. Amerika’da Milton Glaser’dan Alan Lucerne ve Michel Foucault’ya… Çalışmalarını sevdiğim ve takip ettiğim, arkadaşlarım olan, Türkiye’de ve dünyada pek çok tasarımcı var.
Naser Nasiri’nin tasarımlarına göz atmak için: https://instagram.com/nasernasiri1
