Hazırlayan: Ayşe Tuğba Silahtar
GÜNEY AFRİKA
Engelliler İçin Daha Kolay Ulaşılabilir Kitaplar
Bugün Güney Afrika üniversitelerinde okuyan binlerce engelli var ve dünya çapında engelli insanlar “kitap kıtlığı” olarak tanımlanan şeyle savaşıyor. Gelişmiş ülkelerdeki kitaplar ve eğitim materyalleri gibi eserlerin %10’undan azı ve gelişmekte olan ülkelerdeki eserlerin %1’inden daha azı Braille, büyük harflerle baskı veya sesli kitap gibi engelliler için erişilebilir formatlarda yayınlanıyor.
Güney Afrika Ticaret ve Sanayi Bakanlığı, Afrika’nın Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa’dan kanun olma imzasını bekleyen yeni “Telif Hakkı Yasası” bu sorunu çözmeye çalışıyor. Görme engelli kişiler için özel olarak uyarlanmış kitapların üretimini ve uluslararası transferini kolaylaştırıyor ve bunu, geleneksel telif hakkı yasasına bir dizi sınırlama ve istisnalar getirerek yapıyor. Bunun ülkemizde de gündeme gelmesi gerekiyor.
MALEZYA/GÜRCİSTAN
Dünya Kitap Başkentleri
Geçtiğimiz sene UNESCO, 2020 Dünya Kitap Başkenti olarak Kuala Lumpur’u seçmişti.
Yapılan açıklamaya göre bu seçimin nedeni, “Kuala Lumpur’un kapsayıcı eğitime, bilgiye dayalı bir toplumun gelişmesine ve şehir nüfusunun tüm bölümleri için erişilebilir okumaya odaklanması” idi. Malezya’nın 2020 için seçtiği program başlığı ise “Kuala Lumpur Baca: Okumayı Önemsemek” Odaklandığı konular da her biçimde okuma, dijital erişebilirlik, kitap endüstrisi altyapısının kuvvetlenmesi ve çocukların okuyarak güçlenmesi. Özellikle şu sloganı çok sevdik: “Okuyan bir şehir umursayan bir şehirdir.” Birkaç hafta önce açıklanan 2021 Dünya Kitap Başkenti’nden de bahsetmeden geçmeyelim. 2021’de Kitap Başkenti “Yani şimdi senin sıradaki kitabın …?” sloganı ile komşumuz Gürcistan’ın Tiflis şehrinde olacak.
GALLER
Yazarından Kiralık Yazarlık Evi
Stephen King’in Galler Maine’de bulunan evi, ilham bulmak isteyen yazarlar için bir inziva merkezi olarak yeniden açılıyor. Bina, King’in arşivine de ev sahipliği yapacak ve arşiv randevu üzerine ziyarete açık şekilde korunacak.
Evin kendisi ise tek seferde beş adete kadar yazarı ağırlayacak şekilde düzenleniyor, yazarların evde olduğu zamanlarda ise King ailesinden insanlar onları rahatsız etmeyecekler.
BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ
38. Sharjah Kitap Fuarı
38.si gerçekleşen Uluslarası Sharjah Kitap Fuarı’nda profesyonel panellerde Arapça kitap basımının zorlukları uzun uzadıya tartışıldı.
İngiltere’deki Bloomsbury’nin yayın direktörü Jayne Parsons’a göre, “dünyanın beşinci en çok konuşulan dili” olması nedeni ile Arapça bilen okuyucu kitlesi çok önemli ve her geçen gün büyüyor. “İdeal olarak Mısır, Lübnan ve ABD’de satış yapmak istiyoruz.” diyen Parsons; bir yayıncının, bir kitap için dünyadaki Arapça basım haklarını satın alsa bile farklı kültürel normlardan (farklı ülkelerin farklı sansür uygulamaları gibi) lojistik konulara kadar, ihracattaki sayısız zorluk nedeniyle, hiçbir zaman başka bir Arapça konuşulan ülkede aynı kitabı satmaya çalışmayacağını düşünüyor. Tunus’ta Meskeliani Editions dergisinin yayıncısı Ramzi Ben Rhouma ise, dağıtım sorunlarının Arap yayıncıların karşılaştığı en büyük sorunlardan birisi olduğunun altını çiziyor ve bir başkasının satış raporlama eksikliği olduğunu ekliyor.
Bu sene Sharjah Fuarı’nın profesyonellere yönelik kısmı üç güne uzatılarak, sabah panel, akşam yayıncı ve yazarların tanışma etkinliklerine ev sahipliği yapacak şekilde düzenlendi.
İSVEÇ
Nobel Yine Tartışmalı Bir İsme Gitti
Geçtiğimiz sene yaşanan taciz skandalı nedeni ile iptal edilen 2018 Nobel Edebiyat Ödülü’nün kazananı, 2019’un kazananı ile beraber açıklandı. 2018’in Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi Polonyalı Olga Tokarczuk ve 2019’un kazananı Avusturyalı Peter Handke’nin seçilmesi, İsveç Akademisi’nin ödülün “erkek odaklı” ve “Avrupa merkezli” geçmişinden uzaklaşmaya söz vermesinin üzerine gelmiş olmasına rağmen bu sözü belli ki tutamadılar.
Eserleri çok satan Polanyalı bir romancı ve aynı zamanda aktivist olan Tokarczuk göç meselesi ve kültürel geçişler üzerine çalışıyor ve geçtiğimiz sene Flights kitabı Booker ödülünün de sahibi olmuştu. Birçok kişi tarafından ödülü haklı bulunan Tokarzcuk’ın aksine, Handke’nin Nobel Ödülü’ne layık görülmesi ise tepki ile karşılandı. Handke’nin daha önceleri Bosna’daki Sırp katliamını haklı göstermesi, Srebrenica Soykırımı’nı inkar etmesi ve devamında da soykırımda başrol oynayan Miloševic’in cenazesine katılması çok sert tepkiler almıştı. Nobel edebiyat ödülü bu yıl da tartışmalı bir isme verilerek kendi geleneğini devam ettirmiş oldu.
ALMANYA
Sabit Kitap Fiyatları
2018’de Börsenverein, ekonomistlerden ve bir akademisyenden oluşan bir ekip ile “Almanya’nın sabit kitap fiyat sisteminin mümkün olan en güncel bilgileri kullanarak bağımsız ve kapsamlı bir şekilde etkisi ve meşruiyeti” konulu bir araştırma başlattı.
Almanya’daki kitaplarda sabit fiyatlar uzun zamandır süregelen bir uygulama ve 2002’de yasa ile düzenlenmiş. Sabit fiyatın etkisi, bir kitabın (çevrimiçi veya fiziksel bir perakende ortamında satılsa da) ülke genelinde aynı fiyata sahip olması anlamına geliyor. Buna göre bir yayıncı, kitaplarının fiyatını belirliyor; 18 ay sonra, yayıncı sabit fiyatı iptal edebiliyor ve hatalı kopyalar veya toplu fiyatlandırma durumunda indirime izin verebiliyor.
Kitapçı Beurich, “Araştırma bulguları, özellikle ülkemizdeki kültürel çeşitlilik açısından, sabit kitap ticaretinin ne kadar vazgeçilmez olduğunu gösteriyor.” derken, sabit kitapçılar ve fiyatlarının ise yeni ve ilginç kitaplar ile yazarların keşfine de destek olduğunun altını çiziyor.
Almanya dışında Avrupa’da, aralarında Avusturya, İspanya, İtalya, Hollanda, Norveç ve Macaristan’ın da yer aldığı 3 ülkede; Avrupa dışında ise, Meksika, Arjantin ve Japonya gibi pazarlarda sabit fiyat sistemi uygulanıyor. Son yıllarda Türkiye’de de bu konu sıklıkla dile getirilip tartışılıyor.
TÜRKİYE
Kudüs Şairi’ni Uğurladık
Türk edebiyatının önemli isimlerinden yazar, şair ve düşünür Nuri Pakdil’i geçti- ğimiz Ekim ayında kaybettik. Yedi Güzel Adam’dan biri olan Pakdil, lise yıllarında edebiyat dünyasına ilk girişini yapmıştı. Özellikle “Kudüs Şairi” olarak anılmasının sebebi ise Filistin davasının fikir öncülerinden olmasıydı.
Sadece fikirleri ile değil hareketleri ile de herkese örnek olan Nuri Pakdil, Kültür Bakanlığı’nın Kültür ve Sanat Büyük Ödülü ile Necip Fazıl Saygı Ödülü’nün ilkini almıştı ancak Kültür Bakanlığı’na yazdığı bir yazı ile ödülün maddi kısmını kabul etmemişti. Onu kendi sözleri ile anmak isteriz: “Klas duruş, her şeyden önce mala mülke itibar etmemektir. Vicdanlı olmaktır, ilkeli olmaktır. Yazdıklarınızla yaşama biçiminiz arasında çelişki olmamasıdır. Her koşulda, doğru bildiğiniz şeyin arkasında durmaktır.”
Trendeki Yabancı
Türkiye’nin ilk öykü aplikasyonu “Trendeki Yabancı” okuyucusu ile buluştu. Dergi mantığı ile hareket eden uygulamada her sayıda 20 öykü yayınlanacak, aboneleri indirdikleri içerikleri çevrimdışı olarak da okuyabilecekler. Genç ve yetenekli yazarlardan da öykü kabul eden uygulama, gönderilen metinleri yayın kurulundan geçirerek dergiye alıp almayacağına karar veriyor. Can Yayınları tarafından okuyucusuna sunulan Trendeki Yabancı gibi yeni uygulamalar ve denemeler, umuyoruz ki dergicilik kültürünü muhafaza etmemiz için alternatif çözümler sunacak.
Necip Fazıl Ödülleri Sahiplerini Buldu
2019 yılı Necip Fazıl Ödülleri’nin sahipleri belirlendi. Bu sene 6 dalda 7 ödülün verildiği programın ödül sahipleri ise şöyle: Şiir dalında İbrahim Tenekeci, hikaye-roman dalında Cemal Şakar, fikir-araştırma alanında Prof. Dr. Mehmet Akif Aydın ve Dr. Coşkun Yılmaz İlk Eserler Ödülü’nün sahipleri ise Meryem Kılıç ve Emin Gürdamur oldu. Necip Fazıl Uluslararası Kültür Sanat Ödülü Emced İslam Emced’e verilirken Necip Fazıl Saygı Ödülü’ne M. Uğur Derman layık görüldü.
Ödül töreni Aralık ayında “Gündüz Geceye Muhtaç” teması ile gerçekleşecek.
Türkiye’den Kısa Kısa
Türkiye bu sene Uluslarası Frankfurt Kitap Fuarı’na “Göbeklitepe” teması ile katıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından düzenlenen standda, Almancaya çevrilmiş 13 bine yakın esere yer verilirken “Göbeklitepe Tarihin Sıfır Noktası” isimli fotoğraf sergisi de ziyaretçilere sunuldu. Göbeklitepe’de bulunan tapınağın yaklaşık 11 bin yaşında olduğu tahmin ediliyor.
Türkiye’de polisiye edebiyat alanında popüler az sayıdaki yazarlardan biri olan Ahmet Ümit’in tüm kitapları bundan sonra Yapı Kredi Yayınları’ndan (YKY) çıkacak. Daha önce eserleri Alfa grubuna ait Everest Yayınları’ndan çıkıyordu. YKY, Ahmet Ümit transferi ile birlikte bazı kitapların da kapak tasarımlarını yenilemeye başladı.
İstanbul’un en büyük kitap fuarlarından olan TÜYAP’ı geride bıraktık. Fuara bu yıl da ilgi iyiyken, yayıncılar kitap satışlarından pek memnun değildi. “Edebiyatımızda 50 Kuşağı” temasıyla yapılan fuarda ayrıca “Yayıncılık Sektörüne Global Bir Bakış” ve “Arap Edebiyatı Nereye Gidiyor?” gibi başlıklarda paneller yapıldı.
