İsa Karaaslan
Ömer Seyfettin’in şimdiye kadar üzerinde yeterince durulmamış hikayelerinden olan “Mermer Tezgah”, Türk Edebiyatı’nın deneysel ve ironik yönüyle erken dönem modern hikayelerinden biri olarak okunabilir.
Kitaba İnananlar Tutsaklaşır
Hikayedeki kahramanımız Câbi Efendi oldukça ilginç bir karakter olarak karşımıza çıkıyor. Yerinde pineklemeyi sevmeyen ama çalışmayı da sevmeyen bir karakter… Câbi Efendi’nin en önemli merakı “dünyanın durumları”nı incelemektir.
“Okur-yazar” takımındandır esasen ama bu erdemi hiç kullanmaz. Kitapların önünden her geçişinde “İşte anlayışı kıt olanların akıl ambarı!” diye gülümsemekten kendini alamaz. Ona göre kitaplar gerçeğin üstüne gelişigüzel yığılmış birtakım zarif, süslü, değerli kerpiçlerdir ve bu kerpiçleri toplayıp bir yana atmayanların gerçeği görmesi mümkün değildir.
Gerçeğin kitaplarda bulunamayacağına, hayatın kendisinde var olduğuna inanır Câbi Efendi. Kitaba inanmamak gerekir ona göre, çünkü kitaba inananlar tutsaklaşır ve kafası kerpiçleşir. Kitaplar yerine hayatın kendisinde gizlediği sırların peşinde koşmak gereklidir. Sizin bilim, felsefe, kültür, bilgi dedikleriniz hep hayatın kendisinde gizlidir.
Hayatı Kitap Gibi Okumak
İstanbul da bir kitaptır ona göre mesela. Elli yıldır gezmekle bitiremediği koca İstanbul… Bu şehrin sokaklarında dolaşan her insan da ayrı birer kitaptır. Mahalle mektebinden diplomasını aldıktan sonra kutsal ya da kutsal olmayan hiçbir “kerpici” eline almamakla övünen Câbi Efendi, “yalnız hayatı okuyan bilge”lerden biridir ve biliminden, kültüründen büyük küçük herkesi yararlandırmaktan da geri durmaz. Hatta söz konusu hikayede hayata bir deney olarak bakar. Bu bağlamda Mermer Tezgah hikayesi oldukça deneysel bir hikaye aslında.
Para tuzağı ve yalanlarla dolu olduğunu öne sürdüğü gazetelere ve gözüyle görmediği hiçbir şeye inanmaz. Hayatın içindeki ayrıntılara tüm dikkatiyle bir kitap okur gibi yaklaşır ve inandığı bir gerçeği ortaya çıkarmak için bir bilim adamı titizliğiyle çalışma yapar.
Yazının tamamını Okur’un 15. sayısında bulabilirsiniz: bit.ly/3idf6PP
